شجريان: موسيقي ايراني به سازها و صداهاي تازه نياز دارد

گروه فرهنگي‌: دومين نمايشگاه سازهاي ابداعي استاد محمدرضا شجريان از 22 تا 28 شهريور به همت شرکت فرهنگي - هنري دل‌آواز، در خانه هنرمندان ايران برگزار مي‌شود.

اين نمايشگاه شامل خانواده صراحي در 4 اندازه (شاه صراحي، صراحي باس، صراحي آلتو، صراحي سوپرانو)، خانواده شهرآشوب در 4 اندازه (شه‌بانگ، شه‌نواز، شهرآشوب آلتو، شهر آشوب سوپرانو)، سبو، دل و دل در 2 اندازه (دل و دل آلتو، دل و دل سوپرانو)، خانواده سازهاي مضرابي (ساغر، باربد، کرشمه) و سنتورهايي با ساختار جديد و تندر از ساخته‌هاي شجريان است و پيش از اين در کنسرت‌هايي با حضور او درمقام خواننده روي صحنه رفته است.

محمدرضا شجريان در گفت‌وگو با روابط عمومي شرکت فرهنگي – هنري ‌دل‌آواز درباره برگزاري اين نمايشگاه گفت: «اين نمايشگاه ادامه همان نمايشگاهي است که در سال 1390 برگزار شد، با اين تفاوت که سازها براي عرضه در دنياي موسيقي و سفارش توليد به نمايش در مي‌آيد».

شجريان درباره وارد شدن سازهاي ابداعي به دنياي موسيقي ايراني گفت: «سازهاي ابداعي اين قابليت را دارد که در کنار سازهاي سنتي قرار بگيرد. من بيش از 50 سال است که با موسيقي، خواننده، نوازنده و آهنگساز در ارتباط هستم و از سوي ديگر سليقه مخاطب را مي شناسم؛ به همين دليل معتقدم که موسيقي ايران به سازهاي جديد و صداهاي تازه نياز دارد.» شجريان در ادامه با اشاره به شناخت خود از مقوله ساز، صدا و صدا‌دهي گفت: « در طول عمر حرفه‌اي هنري خود، دانش و تجربه کسب کردم و به اين نتيجه رسيده‌ام که در موسيقي ايران به سازهايي نياز است که نوازنده يا آهنگساز با آن راحت باشد و صداهاي تازه خلق کند.»

او با اشاره به استقبال جوانان از سازهاي ابداعي خود گفت: «موزيسين‌هاي جوان از سازهاي ابداعي استقبال مي‌کنند و هنرمندان قديمي، به دليل نگاهشان، در استفاده از اين سازها با احتياط برخورد مي‌کنند.

سازهاي ابداعي براي نسل بعد است و آنها از اين سازها که امکانات راحت‌تري در نوازندگي دارد، استفاده خواهند کرد.» شجريان در پايان تاکيد کرد: «اين سازها به‌تنهايي امکانات زيادي دارند، بايد به صحنه بروند و نوازنده‌ها با آن کار کنند تا به مرور زمان به آن عادت کنند.» گفتني است اولين نمايشگاه «سنتور‌ها و سازهاي ابداعي استاد محمدرضا شجريان» با 14 ساز ابداعي و 10 سنتور در اندازه‌هاي مختلف از 19 تا 23 ارديبهشت‌ماه سال 90 در تالار بهار خانه هنرمندان ايران برگزار شده بود.

در اين نمايشگاه سازهاي شهرآشوب، صراحي، ساغر، کرشمه، سبو، تندر و 2‌ساز جديد باربد و ارغنون به نمايش گذاشته شد. شجريان در مورد سازهاي ابداعي خود و اصلاحات آنها پس از گذشت اين مدت گفت: «اين سازها در 2‌سال گذشته در کنسرت‌ها نواخته شد و در اين مدت روي سازها کار کردم تا کيفيت سازها و صدادهي سازها بالا برود.»

پيش از اين محمدرضا شجريان با ارکستر بين‌المللي سازهاي نوين در کانادا و آمريکا و گروه شهناز در ايران، ترکيه و دبي کنسرت‌هايي اجرا کرده بود.

 محمدرضا شجريان در مراسم تجليل از ايرج خواجه‌اميري گفت: صداي ايرج در تاريخ آواز‌خواني ما يک متر و معيار است و هر‌کس بخواهد در بالاترين حد حنجره، صدايي را مثال بزند مي‌گويد، صدا شبيه صداي ايرج است.اين مراسم شامگاه جمعه هشت شهريور ماه با حضور جمعي از هنرمندان در فرهنگسراي انديشه برگزار شد.

در امتداد فضاي سرزنده زاينده‌رود، درست وسط خيابان آذر خانه استاد، محكم و بي‌ادعا ما را به درون خود فرا مي‌خواند همانطور كه صداي ساز او همواره ما را به مامني دروني بازمي‌گرداند. آن سوي در چوبي سبز‌رنگ، حياطي جاي گرفته با باغچه‌اي جان‌پرور پوشيده از گل و گياه كه همه آن صفا و طراوت جلوه‌اي است از حضور سلاله پيامبر كه حالا مثل درخت چنار وسط خانه سال‌هاي كهنسالي را طي مي‌كند. آن طرف سنگفرش آجري كه حالا از جاي جاي آن مي‌تواني رد پاي صبا و محجوبي، تاج و شهناز، اديب خوانساري و ديگر هنرمنداني را ببيني كه حيات هنري اين سرزمين وامدار حضور سبزشان است، اتاقي قديمي جا خوش كرده كه يگانه دوران، استاد كسايي بزرگ روزهاي طاقت‌فرساي بيماري را در آن سپري مي‌كند؛ اتاقي كه به بركت وجود او به ميهماني آفتاب نشسته است، بگذريم از اينكه اين خانه به بهانه نوسازي، عريض كردن خيابان يا هر چيز ديگر شايد به زودي و با لطف شهرداري اصفهان! ويران شود... .
انگار همين ديروز بود كه همراه با احمد مسجدجامعي، استاد شجريان و جمع اندكي از شيفتگانش 85سالگي‌اش را به شادي نشستيم. كسايي بيمار بود اما حضور دوستدارانش را با موسيقي پاسخ گفت. تا چشم برهم زدني فرياد ني بود كه در نفس‌ها پيچيد. آن جنبش و چرخش و گردش نفس را هيچ‌گاه از ياد نمي‌برم. آهنگ دلنشيني كه از ناي كسايي برمي‌خاست همگام با افسانه دل‌آويز سپاهان راهي دراز را پيموده بود؛ راهي نه‌چندان هموار كه از آوارگي دلداده‌هايش حكايت‌ها بر جاي مانده است. لحظه‌اي بعد استاد، سه‌تاري در آغوش گرفت و با تردستي آن را نواخت؛ نواختني كه يك عمر سرايش عبادي و شهناز را به خاطرمان آورد. آن شب استاد آنچه را كه بايد، با جان و دل ما كرد، بعد هم از خاطرات سال‌هاي رونق هنرش گفت و همچنين از سكوت و خانه‌نشيني‌اش. گاهي كلام او پر از شكوه و شكايت بود و گاهي ديگر سرشار از ايماني پرشور به موسيقي؛ هنري كه رستگاري خود و دنياي پيرامونش را در آن مي‌ديد.
دلم مي‌خواهد همين يكي، دو روزه به اصفهان بروم به همان خانه قديمي، به اتاقي كه تا همين چند وقت پيش استاد با سالاري و سربلندي به ميزباني من و ديگر شيفتگانش مي‌نشست. نمي‌دانم سرنوشت مستندي كه از زندگي او ساخته بودند، به كجا كشيد. مهرداد دفتري كارگردان فيلم براي انتشار اثر به خيلي جاها رفت؛ از سازمان‌هاي فرهنگي و هنري گرفته تا بخش خصوصي كه حكايت آن را در جايي به تفصيل خواهم نوشت. 

گفتگوی محمدرضا لطفی، نوازنده تار و سه تار با یک مجله در ایران و انتقادهایی که او در این گفت و گو از محمدرضا شجریان، خواننده موسیقی سنتی ایران کرده است، واکنش هایی را به همراه داشت.

محمدرضا لطفی در مصاحبه با مجله آسمان انتقادهای تندی را علیه محمدرضا شجریان مطرح کرده است. در این مصاحبه به آقای شجریان انتقاد شده که حالا که مشکلی برای اجرای برنامه هایش در ایران ندارد چرا اعتراض می کند یا چرا با رسانه هایی مانند بی بی سی و صدای آمریکا مصاحبه کرده است. آقای شجریان تا کنون در این باره اظهار نظری نکرده است.

آقای لطفی با اشاره به حجم بالای کار و کنسرت های آقای شجریان و اینکه آلبوم جدید محمدرضا شجریان مجوز انتشار گرفته و او برای برگزاری کنسرت هایش هم مشکلی ندارد گفت: امروز من شخصا نمی فهمم شجریان چرا اعتراض می کند.

این در حالیست که محمدرضا شجریان تا چندی پیش در مصاحبه های خود با رسانه ها اعلام کرده بود که به کنسرت های او مجوز داده نشده است.

محمدرضا لطفی در بخش دیگری از سخنانش گفت: شجریان هیچ وقت به دنبال ایجاد یک جریان فرهنگی هنری مستقل با شرکت همکاران خودش نرفته است. یک شرکت اقتصادی به نام دل آواز درست کرده و کار خودش را مانند یک شرکت تولید کننده انجام می دهد و در آمد زایی خوبی هم از گذشته تا به امروز داشته و دارد.

سایت ها و منابع خبری حامی حکومت ایران مانند رجا نیوز و خبرگزاری فارس صحبت های آقای لطفی را به طور وسیع منعکس کردند اما از سوی دیگر این سخنان موجب دل آزردگی برخی دیگر شد؛ کسانی که ممکن است همگی لزوما از طرفداران آقای شجریان محسوب نشوند اما به نقش و تاثیر گذاری او همانند برخی دیگر از اساتید موسیقی سنتی از جمله خود آقای لطفی واقفند.

'کم لطفیِ لطفی'